Правда деганда Совет даврида
ўсган ҳар бир кишининг кўз олдига газета
келади...
Биз эса бошқа Правда , Канададаги
Правда ҳақида сўзламоқчимиз.
Хуллас , биз бу йилги сайёҳатимиз режасига Канаданинг ғарб томонидаги вилоятларини кўришни
киритиб қўйдик. Ўтган йили шарқ томондаги беш вилоятга борган эдик. У сайёҳат ҳақида хам езиб қуйганман, кейинроқ чоп этаман, ҳозир эса ғарби
ҳақида...
Уртоғим
Кармен ва унинг турмуш ўртоғи Билл менга Алберта вилоятининг Вайнрайт шаҳарчасига
оналариникига бирга боришни таклиф қилишди. Масофа узоқ бўлишига қарамай (
3185 км) машинада йўлга чиқдик. Мен йўл- йўлакай Онтарио , Манитоба ,
Саскачеван вилоятларини ҳам томоша қилиш ниятим борлигини айтдим. Улар
албатта рози бўлишди.
Икки кун
юриб, Онтариомизнинг Кенора шаҳарчасига етиб келдик. Бу шаҳардан сал
кейин Манитоба вилояти бошланди. Манитоба Онтариодан жуда фарқ қиларкан.
Онтариода кўм кўк ўрмонлар ,тошли тоғлар , ҳар қадамда кўллар бўлса ,
энди текисликлар ,кенг далалар ,экинзорлар… Далаларда ўтлаб юрган от ,мол , қўй
подалари… Йўл атрофида арчазорлар... Мен
эса кўпроқ қайинзорларга эътибор бераман. Оқ қайинларни ҳам шу вилоятда кўрдим.
Канадага биринчи бор
келганимда украиналикларнинг ғарб томонда кўп эканлигини эшитганим учунми, ҳар
бир кўрган нарсам Украинани эслата бошлади. (Мен Украинада кўп бўлганман.)
Кўм кўк дарахтзарнинг пастида гиламдек тўшалиб турган бинафша рангли
чучимомо гуллари, бошқа тамонда сап-сариқ бўлиб бошқа бир гиламдек тўшалган
қоқигуллар Украинанинг Суми шаҳри атрофини эслатди. Майин шамолини
айтмайсизми.. Уйғуннинг "Украина еллари " балладаси эсимга келиб овоз
чиқариб ўқий бошлайман: Украна еллари, сарин еллар...Мен келганда сизлар
йўлларимга тўшагансиз турфа паёндоз. Мен келганда сизлар қўлларимга
тутқазгансиз,еллар,олтин соз.. Манитоба еллари ҳам Украина елларидан
деярли фарқ қилмас эди.
Машинамиз
катта тезликда КанадаТранс континентал (8030
км ) биринчи хайвейда кетиб бораябди.Чап тамонимизда ғарбдан шарққа ,шарқдан
ғарбга қатновчи темир йўл. Кўзим бирдан ўнг тамонда ёзилган "PRAWDA" сўзига тушади , тезда машинани
тўхтатишни сўрайман. Билл -"Бу ер жуда кичкина жой , қизиқ нарсаси йўқ
,"- дейди ю ,машинани ўнгга буриб дарров тўхтатади. Бензозаправкага кириб
шаҳарча тўғрисида сўрай бошлайман . "Правда" нимани англатишини
билмаймиз , лекин бу ерда келиб чиқиши Полша ва Украинадан бўлган одамлар
яшайди , - дейди сотувчи. “Правда” дегани русча сўз бўлиб,
инглизчада "true ", "right" эканлигини
мен унга тушинтира бошлайман. Гапимизга эллик ёшлар чамасидаги ягона харидор қўшилади. "Мен шу ерда яшайман.
Ерларимиз катта кўрингани билан юзга яқин оила турса керак. Бизнинг
боболаримиз авваги аср бошида Европадан иш қидириб келишган .Мен русча ҳам
,украинча ҳам билмайман , лекин шаҳарчамизга инглизча эмас, славянча
ПРАВДА номи берилганини биламан. Боболаримиз ҳақиқатни шу ердан топишган
бўлса керак. Канада уларга ер берган ,кўпларига пул ҳам ажратган. Бу
нарсалар 1900 йиллари бўлган. Музейаримизга ёки черковларимизга борсаларинг
жуда кўп нарсаларни билиб оласилар. Айримлар тарихимизни жуда яхши билишади.Мен
нимагадир унча қизиқмаганман : оила ,тирикчилик ; ўзингиз биласиз ,ишдан
қўлимиз бўшамайди. Менинг ота- онам ҳам Ватан янгиликлари ва сиёсати билан қизиқишарди . Шу ердаги украин мактабига
қатнаганларини ҳам айтиб берардилар .Болаларим ва биз тенгилар
Канадалик бўлиб кетганмиз"...
Саскачеван вилоятига етиб келаябмиз. Кун кеч бўлиб қолган, сафаримизнинг учинчи
тунини шу ерда ўтказиш учун меҳмонхона олдида тўхтаймиз. Меҳмонхона
Канаданинг 150 йиллигига алохида шиорлар, ранг- баранг рекламалар билан
безатиб қўйилган. Тепада Канада байроғи, ёнида эса Украина байроғи ҳам ҳилпираб турибди.
"Правда" ҳақидаги ўйлар ҳамон менга тинчлик бермай турарди. Байроқ
мени у ҳақида яна сўраб суриштиришга ундайди.
Бу ерларга аслида Австрия- Венгрияда, Германия ва Европанинг бошқа жойларида яшаган украин деҳқонлари келган эканлар . Европада ер танқислиги, иш йўқлиги уларни Канадага келишга мажбур этган. Манитобанинг ерлари, шароити қишлоқ ҳўжалик ишларига мос келгани учун улар шу ерда қўним топганлар. Дастлаб улар украин мактаблари, инглиз мактабларида эса украин синфлари очишга мувофиқ бўлганлар. Кейинчалик 1960 йилларнинг бошларида Тарас Шевченко ҳайкалини Манитобанинг пойтахти Виннипегда ўрнатишган. Украин тарихини, маданиятини сақлаб қолиш учун маданият марказлари очишган. Фолклор гурухлари тузилган. Шу кунларда ҳам Украина марказлари Канаданинг энг фаол марказларидан ҳисобланади.
Украинлар Канада иқтисодига улкан ҳисса қўшиб келадилар. Улар украина
буғдойларини Канада шароитига чидамли бўлган навларини яратганлар. Канадани
гўшт, полиз экинлари, дон махсулатлари билан таминлашда улар ҳанузгача салмоқли
ҳисса қўшиб келадилар. Ҳозирги кунда украин эммигрантларининг биринчи
қалдирғочлари Канада ҳаёти билан чатишиб кетган. Улар миллионер
фермерлар , тадбиркорлар бўлиш билан бир қаторда , давлат аппаратларида
ҳам фаолият кўрсатишади; кўплари депутат ўринларини эгаллаган.
Канаданинг спорт тури ҳисобланган хоккейда етакчи ўйинчилардан бири Уэйт Гретцкийнинг
боболари ҳам украинларнинг биринчи қалдирғочларидан экан...
Кейин Саскачеван, ундан кейин манзилимиз бўлган Албертанинг Вайнрайт
шаҳарчасига етиб келамиз.
Қайтишда Правда деб ёзилган жойда тўхтаб, расмга тушаман...
-Сен ҳам украинларга ўхшаб қолдинг,- дейди кулиб Кармен дугонам.
Украин қардошларимиз бу ерларда ўзининг
"Правда"сини топганидан кўнгим яйраб кетади.
Умида ТУРСУНОВА UMIDA
TURSUNOVA
--
No comments:
Post a Comment